Ambitieuze stap in de strijd tegen kanker
PanTera biedt toegang tot de ’rarest drug on earth
In 2022 vierde SCK CEN de geboorte van PanTera. De spin-off van SCK CEN en IBA versterkt België als internationale toonaangevende regio in de nucleaire geneeskunde. PanTera zal onderzoekers en farmabedrijven op grote schaal bevoorraden met actinium-225 van farmaceutische kwaliteit. In 2024 wil de start-up al de eerste steen leggen voor zijn innovatieve productie-installatie.
In april 2022 stelden IBA, de wereldleider in deeltjesversnellertechnologie, en SCK CEN hun joint venture voor die in september 2022 officieel de naam PanTera kreeg. 'Na jaren van gemeenschappelijk onderzoek gaven beide raden van bestuur groen licht om een onafhankelijke entiteit op te richten,' zegt Pascal De Langhe, directeur business development bij SCK CEN. 'Het PanTera-team toonde de technische en economische haalbaarheid haarscherp aan. PanTera heeft alle troeven in handen om kankerpatiënten nieuwe perspectieven te bieden.'
Heldere mijlpalen
Het doel van PanTera is helder: een grootschalige en state of the art productie opzetten voor de wereldwijde toelevering van de radio-isotoop actinium-225 (225Ac). Vanaf 2027-2028 zal die productie van start gaan. In de loop van 2024 verwacht de spin-off de eerste aannemers aan het werk te zetten voor een gloednieuw gebouw. Na een tweetal jaar kan het daarin de productielijn installeren. PanTera werkt er ondertussen hard aan om ook daarvóór – tegen begin 2024 – al op kleine schaal actinium-225 te kunnen leveren. Zo wil de spin-off klinische studies ondersteunen. Dat onderzoekswerk is het kader voor goedkeuring om de medicijnen op de markt te brengen.
Geen showstoppers
'De voorbereiding voor ons parcours is planmatig en technisch afgeklopt,' zegt Sven Van den Berghe, CEO van PanTera met ook 25 jaar ervaring bij SCK CEN op de teller. 'We leggen op dit moment de laatste hand aan onze vergunningsaanvraag en de eerste stappen om bijkomende fondsen binnen te halen zijn gezet. De inbreng van IBA en SCK CEN bij onze oprichting was vooral materieel en intellectueel. IBA levert een Rhodotron deeltjesversneller. SCK CEN biedt onder meer het gebruiksrecht op radium-226 (226Ra), het ruwe materiaal om actinium-225 te maken. Er wachten ons onvermijdelijk nog uitdagingen, maar de route is uitgepijld. Ook technisch verwacht ik geen showstoppers meer.'
Big pharma
Experten zien Actinium-225 als een van de meest belovende alfastralers in de strijd tegen kanker. Sven Van den Berghe: 'Het is de enige alfa-isotoop waar de grote farmaspelers zich momenteel achter scharen. De eerste isotoop die een hoge vlucht nam, was lutetium-177 (177Lu) (zie ook 'BR2 onmisbaar bij diagnostiek en therapie', nvdr.). Spelers als Bayer, Novartis en Johnson & Johnson zetten nu hun troeven in op actinium-225 als nog iets krachtigere opvolger. Lutetium-177 zendt een elektron uit, actinium-225 een heliumkern (alfadeeltje). Ter vergelijking: de eerste radio-isotoop werkt als een pistool, de andere als een bazooka. Er zijn tientallen klinische studies lopend of in opstart. Voorlopig vorderen de klinische studies bij patiënten moeizaam, simpelweg omdat er onvoldoende actinium-225 beschikbaar is. Maar dat knelpunt lossen we binnenkort mee op.'
Vele soorten kanker
De medische onderzoeken naar Targeted Radio Therapy (TRT) met actinium-225 bouwen verder op die voor andere radio-isotopen zoals lutetium-177. Laboratoria richten zich op diverse molecules die toelaten de radio-isotopen naar verschillende soorten kanker te sturen. Op dit moment worden al meer dan 15 kankers onderzocht. Pascal De Langhe: 'De medische uitdaging is hoe je de beste molecule kiest om je radio-isotoop aan vast te maken. Op welke manier kom je het dichtst bij de specifieke cellen die je wil bestralen? Momenteel lopen onderzoeken naar prostaat-, long-, darm-, borst-, pancreas-, bloed-, hersen- en nierkanker. We verwachten ook dat er voor elke toepassing van lutetium-177 een krachtigere variant met actinium-225 zal ontstaan. Artsen kunnen dan per individuele patiënt de meest geschikte variant voorstellen of overschakelen naar actinium, wanneer de behandeling met lutetium-177 niet het gewenste effect geeft.
Ambitie door partnerschap
De beslissing van SCK CEN om voor het eerst in jaren opnieuw een zelfstandige spin-off op te richten geeft aan hoe groot het potentieel wordt ingeschat. Pascal De Langhe: 'Tijdens het samenwerkingsakkoord tussen SCK CEN en IBA dat voorafging aan PanTera voelden we al snel de gigantische mogelijkheden. Door de wereld SCK CEN die in de BR2-onderzoeksreactor al jaar en dag radio-isotopen produceert, en die van IBA over deeltjesversnellers en GMP te combineren,, maakten we van één plus één zo veel meer dan twee. De expertise van beide organisaties is perfect complementair. Dat leidde mee tot unieke oplossingen binnen het nog onontgonnen terrein van radiumgebaseerde medische isotopenproductie op basis van fotonucleaire reacties.'
Belgische circulaire innovatie
Een moeilijk te evenaren troef van PanTera is dat SCK CEN wellicht over de grootste en zuiverste voorraad aan radium-226 ter wereld beschikt. 'Onze actinium-225-productie past naadloos in het concept van een circulaire economie', zegt Sven Van den Berghe. 'Onze basisgrondstof, radium-226, lag lange tijd te verkommeren en werd als ‘een lastige erfenis van het verleden’ beschouwd. Dankzij onze technologie zetten we radioactieve restanten om in een product dat levens van kankerpatiënten gaat redden. Geef toe: dat maakt dit verhaal van Belgische nucleaire innovatie toch nog fantastischer?'
